بررسی نقش سرمایه‌های فکری و ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در خلق ارزش افزوده اقتصادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مدیریت مالی، گروه مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران.

2 استادیار حسابداری، گروه حسابداری، دانشکده مهندسی صنایع و مدیریت، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هم‌زمان سرمایه‌های فکری (فیزیکی، انسانی و ساختاری) و میزان مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها در خلق ارزش افزوده اقتصادی انجام شده است تا با ارائه راهکارهای عملی، به مدیران و سیاست‌گذاران در تخصیص بهینه منابع و تدوین راهبرد‌های یکپارچه برای خلق ارزش پایدار و بلندمدت کمک کند.

روش: برای دستیابی به هدف‌ پژوهش، تعداد ۱۲۹ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۱۳۸۶ تا ۱۴۰۲ انتخاب شد و روش آزمون فرضیه‎ها، مدل رگرسیون چندگانه در مجموعه داده‎های ترکیبی و مدل داده‌کاوی شبکه‌های عصبی است.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهند که با وجود آنکه ایفای مسئولیت‌های اجتماعی تأثیری مثبت و معنادار بر ارزش افزوده اقتصادی دوره جاری و یک دوره آتی دارد، اما تأثیر آن در دو دوره آتی معنادار نیست و لذا نمی‌توان به شواهدی کافی در خصوص تأثیرگذاری معنادار مسئولیت‌های اجتماعی بر ارزش افزوده اقتصادی آتی دست یافت. همچنین کارایی سرمایه‌های فکری علاوه بر ارزش افزوده اقتصادی دوره جاری، در دوره‌های آتی نیز تأثیر مثبت و معنادار دارد و با افزایش آن، ارزش افزوده اقتصادی شرکت‌ها به‌ طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. سایر یافته‌ها حاکی از آن است که ضرایب کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه فیزیکی تأثیرگذاری معناداری بر ارزش افزوده اقتصادی دوره‌های جاری و آتی دارند، اما ضریب کارایی سرمایه ساختاری فقط بر ارزش افزوده اقتصادی دوره جاری اثرگذار است.

نتیجه‌گیری: با افزایش کارایی سرمایه‌های فکری، ارزش افزوده اقتصادی شرکت‌های نمونه به‌ طور معناداری افزایش یافته است. همچنین، بر اساس روش‌های رگرسیون و داده‌کاوی، کارایی سرمایه فکری تأثیر مثبت و معناداری بر ارزش افزوده اقتصادی آتی دارد که نشان‌دهنده تأثیرات بلندمدت آن بر ارزش افزوده اقتصادی و نقش مهم کارایی سرمایه‌های فکری در خلق ارزش افزوده شرکت‌ها است. اهرم مالی نیز جزو متغیرهای با بالاترین تأثیرگذاری بر ارزش افزوده اقتصادی در دوره‌های مختلف است.

دانش افزایی: در حوزه مدیریت و اقتصاد، نقش سرمایه‌های فکری و مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها در خلق ارزش افزوده اقتصادی به‌ عنوان دو عامل کلیدی مورد توجه گسترده قرار گرفته است. سرمایه‌های فکری شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه فیزیکی، به‌ عنوان منابع نامشهودی که دانش، مهارت‌ها و فرآیندهای سازمانی را شکل می‌دهند، توانایی سازمان‌ها را در ایجاد مزیت رقابتی پایدار و افزایش بهره‌وری به‌ طور چشمگیری ارتقاء می‌دهند. از سوی دیگر، ایفای مسئولیت‌های اجتماعی که شامل تعهدات اخلاقی و زیست‌محیطی شرکت‌ها نسبت به ذینفعان و جامعه است، علاوه بر بهبود تصویر سازمانی، می‌تواند اعتماد و وفاداری مشتریان را تقویت کرده و در نهایت به افزایش ارزش اقتصادی سازمان کمک کند. مطالعه اخیر نشان می‌دهد که ترکیب بهینه سرمایه‌های فکری با مسئولیت‌پذیری اجتماعی منجر به خلق ارزش افزوده اقتصادی پایدار و بلندمدت می‌شود، چرا که سرمایه‌های فکری با تأثیرات بلندمدت خود در بهره‌وری و نوآوری همراه با تأثیرات مثبت کوتاه‌مدت مسئولیت‌های اجتماعی در افزایش رضایت ذینفعان، مکمل یکدیگر هستند. بنابراین، ادغام راهبردی این دو مؤلفه می‌تواند شرکت‌ها را در مسیر توسعه پایدار و رقابت‌پذیری جهانی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the Role of Intellectual Capital and Developing Social Responsibility in Creating Economic Value Added

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Delshad 1
  • Mohsen Lotfi 2
1 Assistant Professor of Financial Management, Department of Management, Economics and Accounting, Faculty of Humanities and Social Sciences, Golestan University, Gorgan, Iran.
2 Assistant Professor of Accounting, Department of Accounting, Shahroud University of Technology, Faculty of Industrial Engineering and Management Shahroud, Shahroud, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The present study aims to examine the simultaneous impact of intellectual capitals (physical, human and structural) and the level of corporate social responsibility on the creation of economic value added, in order to provide practical solutions that assist managers and policymakers in optimal resource allocation and the formulation of integrated strategies for sustainable and long term value creation.

Method: To achieve the research objective, a total of 129 companies listed on the Tehran Stock Exchange were selected for the period from 2007 to 2023. The hypothesis testing methods include multiple regression modeling using panel data and a data mining approach through neural networks.

Findings: Research results show that although fulfilling social responsibilities has a positive and significant impact on economic value added (EVA) in the current period and the next period, its impact is not significant in the two subsequent periods. Therefore, there is insufficient evidence to confirm a significant effect of social responsibilities on future economic value added. Additionally, the efficiency of intellectual capital, besides affecting the economic value added in the current period, also has a positive and significant impact in future periods. With an increase in intellectual capital efficiency, the economic value added of companies significantly increases. Other findings indicate that the efficiency coefficients of human capital and physical capital have a significant effect on economic value added in both current and future periods, whereas the efficiency coefficient of structural capital only affects economic value added in the current period.

Conclusion: With the increase in the efficiency of intellectual capital, the economic value added (EVA) of the sample companies has significantly increased. Furthermore, based on regression and data mining methods, the efficiency of intellectual capital has a positive and significant impact on future economic value added, indicating its long-term effects on economic value added and the important role of intellectual capital efficiency in creating company value added. Financial leverage is also among the variables with the highest impact on economic value added across different periods.

Knowledge Advancement: In the fields of management and economics, the role of intellectual capital and corporate social responsibility has garnered extensive attention as two key factors in creating economic value added. Intellectual capital, which includes human capital, structural capital, and physical capital, represents intangible resources that shape organizational knowledge, skills, and processes, significantly enhancing organizations’ ability to create sustainable competitive advantage and improve productivity. On the other hand, the fulfillment of social responsibilities which encompasses companies’ ethical and environmental commitments to stakeholders and society not only improves organizational image but also strengthens customer trust and loyalty, ultimately contributing to an increase in the organization’s economic value. Recent studies indicate that the optimal combination of intellectual capital and social responsibility leads to the creation of sustainable and long-term economic value added, as intellectual capital’s long-term impacts on productivity and innovation complement the short-term positive effects of social responsibility on stakeholder satisfaction. Therefore, the strategic integration of these two components can position companies on the path toward sustainable development and global competitiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Value Added
  • Developing Social Responsibilities
  • Intellectual Capital Efficiency

مراجع

  1. Aarabi, A, Panahi Dorcheh, M., & Arab salehi, M. (2023) .The Relationship between the Added Value of Intellectual Capital, the Efficiency of Human Capital with an Emphasis on Growth and their Effect on the Growth of Per Capita Income of Employees in Companies Listed on the Tehran Stock Exchange, Judgment and Decision Making in Accounting and Auditing, 8(2), 35-60, (In Persian). 
  2. Al Frijat, Y. S., Albawwat, I. E., & Elamer, A. A. (2024). Exploring the Mediating Role of Corporate Social Responsibility in the Connection between Board Competence and Corporate Financial Performance amidst Global Uncertainties, Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 31(2), 1079-1095.‏
  3. Akbari, M., Rezaei Pitenoei, Y. and Ghasemi shams, M. (2019). The moderating role of external monitoring in influencing the technical and institutional dimensions of corporate social responsibility on profitability, Financial Management Perspective, 9(27), 109-132, (In Persian). 
  4. Awa, H. O., Etim, W., & Ogbonda, E. (2024). Stakeholders, Stakeholder Theory and Corporate Social Responsibility (CSR), International Journal of Corporate Social Responsibility, 9(1), 11-28.‏
  5. Barak, M., & Sharma, R. K. (2024). Does Intellectual Capital Impact the Financial Performance of Indian Public Sector Banks? An Empirical Analysis Using GMM, Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-11.‏
  6. Behbahaninia, P. S. (2020). Effect of Government Presence in Capital Structure on the Relationship between Intellectual Capital and Financing Decisions in Listed Companies in Tehran Stock Exchange Using Structural Equation Modeling, Financial Management Perspective, 10(29), 167-187.
  7. Bonabi Ghadim, R., Vaez, S. A., & Ensani, R. (2022). The Effect of Intellectual Capital on Sustainability Performance Reporting and Business Strategy, Financial Accounting Research, 14(2), 63-90, (In Persian).  
  8. Essel, R. E. (2025). Intellectual Capital, Family Management, and the Performance of Listed Manufacturing Firms in Ghana: A Mediation Analysis, Journal of the Knowledge Economy, 1-41.‏
  9. Fakhari, H. and Fallahpour, F. (2017). The Mediating Effect Of financial Performance on the Relationship between Corporate Social Responsibility and Market Value-Added (Study: At Listed Companies in The Tehran Stock Exchange), Financial Management Perspective, 7(20), 97-114, (In Persian)
  10. Fama, E. F., & French, K. R. (1993). Common Risk Factors in the Returns on Stocks & Bonds, Journal of Financial Economics, 33, 3-56.
  11. Fama, E. F., & French, K. R. (2015). A Five-Factor Asset Pricing Model, Journal of Financial Economics, 116, 1-22.
  12. Ghazzawi, I., Tuna, M., & Acar, A. (2020). Readings in Management, University of South Florida (USF) M3 Publishing, 13(9781732127562), 1.‏
  13. Golrang Arabani, Del Ara. (2020). Investigating the Effect of Intellectual Capital on Financial and Economic Indicators of Corporate Performance Evaluation using the Generalized Moments Method, Master's Thesis, Rahbord Shomal Institute Of Higher Education, Guilan, 1-122, (In Persian).
  14. Goodarzi, M., Chahar Mahali, A. A. , Rahmaninia, E. , Nikoomaram, H., & Amini Khozani, M. (2024). Presenting a Model to Investigate the Effect of Intellectual Capital on the Competitive Capabilities of Companies (Structural Equation Model Approach), Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 13(52), 443-458, (In Persian).
  15. Hillier, D. (2024). EBook: Corporate Finance 5e, McGraw-Hill Education (UK),1-896.
  16. Kafili, V., Mirzaei Nezamabad, M., & Hosseinloo, H. (2022). Intellectual Capital and Its Effect on the Financial Performance of Pharmaceutical Companies, Journal of Development and Capital, 7(2), 157-172, (In Persian).
  17. Karami, G., Nazari, M. and Shafipoor, S. M. (2011). Economic Value Added and Stock Market Liquidity, Financial Research Journal, 12(30), 117-132, (In Persian). 
  18. Karasneh, A. A. F. (2022). Revitalizing the BSC through Knowledge Management: The Mediating Role of Intellectual Capital, Journal of Public Affairs, 22(1), e2359.‏
  19. Nirino, N., Ferraris, A., Miglietta, N., & Invernizzi, A. C. (2022). Intellectual Capital: the Missing Link in the Corporate Social Responsibility Financial Performance Relationship, Journal of Intellectual Capital, 23(2), 420-438.‏
  20. Paunović, M., Milovanović, V., Štrbac, D.and Domazet, I. (2025), Intellectual capital as a driver of value creation in Serbian entrepreneurial firms, International Journal of Manpower, 46(1),111-127. 
  21. Pulik, A. (2000). VAIC™ - an Accounting Tool for IC Management, International Journal of Technology Management, 20(5-8), 702-714.
  22. Ramezannia H, Rezaei F. (2018). Investigating the effect of corporate social responsibility on systemic risk and idiosyncratic risk: Using data envelopment analysis model, Iranian journal of Value & Behavioral Accounting, 2(4), 189-214.
  23. Raei, R., & Talangi, A. (2008). Advanced investment management, Samt public Tehran, Iran, 1-600. (In Persian).
  24. Richma, T. W., Okoye, C., PV, A., & Ndubuisi, N. (2021). Intellectual Capital and Economic Value Added of Quoted Information Communication and Technology Firms in Nigeria, International Journal of Management Studies and Social Science Research, 3(5), 281-294.‏
  25. Salehi, M., Rajaeei, R., Khansalar, E., & Edalati Shakib, S. (2024). Intellectual Capital, Social Capital Components and Internal Control Weaknesses: Evidence from Iran’s Business Environment, Journal of Islamic Accounting and Business Research, 15(5), 838-875.‏
  26. Salsabila, D. A., Purwidianti, W., Handayani, E., & Kharismasyah, A. Y. (2025). The Impact of Intellectual Capital and Corporate Governance on Financial Performance in Indonesia’s Financing Services Sector. Asian Journal of Economics, Business and Accounting, 25(1), 276-291.‏
  27. Sahari, s., & jais, m. (2021). Implementation of evaluation-value added intellectual coefficient (ev-vaic) as expansion of intellectual capital measurement model, Academy of Entrepreneurship Journal, 27(5), 4-13.
  28. Stewart, T. A. (2010). Intellectual Capital: The New Wealth of Organization, Crown Business, 1-320.
  29. Tian, H., Pertheban, T. R., & Han, X. (2025). Navigating Industrial Performance: Impact of Corporate Social Responsibility on Sustainable Development with Moderation of Reverse Supply Chain Management, Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 32(1), 1346-1357.‏
  30. Wahyuni, S., Yuliusman, Y., & Rahayu, R. (2025). The Influence of Intellectual Capital Apital and Corporate Social Responsibility on Firm Value with Corporate Reputaion as an Intervening Variable, Journal of Management: Small and Medium Enterprises (SMEs), 18(1), 551-563.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار